Mix&mastering ve yaşadığımız tecrübelerimiz üzerine...

[Cho®dSolo]

Forum veri kaybından sonra bulamadığım ve gittiğine üzüldüğüm birkaç konudan birisiydi bu konu.Bu nedenle sakin kafayla tekrar düşünüp aklıma gelenleri tekrar yazmak istedim.

Aslına bakarsanız bu konu başlı başına ansiklopedi yazılabilecek büyüklükte olmalıdır aslında. VST ler, PC özellikleri, Hardwareler, Müzisyenlik, Armoni Bilgisi, Teknik Bilgi ve donanım, beste ve düzenleme tecrübeleri, programa hakimiyet, müzikal birikim, mix becerileri, mix cihazları, monitorler, kulaklıklar, sabır, fazlasıyla farklı tarzlarda ve sayıda parçalar dinlemek, arşivlemek bunların düzgün şekilde depolanması v.s v.s

Ancak bugün her tür bilgi internette bir çok yerden edinilebiliyor. İnternetde ufak bir araştırma yaptığımızda pekçok ansiklopedik bilgiye ulaşabiliyoruz.Bu nedenle bu konunun bu forumda kitabi bilgilerden ziyade tecrübeler ve tavsiyelerimizle oluşmuş olmasını tercih ediyorum.Ufak ufak herbirimiz tecrubelerimizi paylaşabilirsek, anektodlar olarak ya da , artık nasıl bir dildeyse o, farklı ve daha güzel sonuçlar elde edilebilinir. Teknik bilgiler artık nerdeyse her yerde var nasıl olsa...

Yaklaşık 5 senedir bu işlerle iç içeyim.Ve işte şu ana kadarki tecrübelerimin bana öğrettikler ve tavsiyelerim;

1.Şimdi kayıt ile ve mixle ne alakası var diyeceksiniz ama parçaların düzgün arşivlendirilmesi isimlendirilmesi, kayıtların tek tek isimlendirilmesi, tarihlendirilmesi, yeni kanal açılır açılmaz o kanalı tanımlayan notların alınması projeye başlarken ve devamında herşeyden önemli. Eviniz dağınık olabilir ama projelerin tertemiz olmalı..
Bu nedenle proje dosyalarınızı mutlaka sınıflandırın.Bilgisayarda her projenize ait proje dosyanız tek bir başlık altında fakat ayrı başlıklarda yedeklenerek bulundurulmalı...

2.Bir projenin en başta sizi tatmin edebilmesi için soundunun mutlaka kaliteli olması gerekir. Dolayısıyla başlamadan önce; melodiler, düzenlemeler, kayıtlardan önce düzgün bir sound çıkıp çıkmadığı ile ilgilenilmelidir.Kaliteli bir soundu mix de işleyerek arzu ettiğiniz yere getirebilirsiniz. Berbat bir ramazan davulu sesi bile, biraz uğraş ile dinlemekten sıkılmayacağınız bir orkestraya dönüşebilir...

3.Mümkünse öncelikle altyapıyı, müzik tarzına göre değişmekle birlikte genelde davul ve bası çözmeniz gerekir. Bu iki enstrumanı bitirdikten sonra diğer kayıtlara düzenlemelere ve mixe geçilmelidir.Bu yiğidin yoğurt yeme şekline göre değişebilir ama genelde bu tercih edilir.Çünkü davul ve bass şarkıyı taşıyan 2 enstrumandır.Tüm şarkı genelde bu iki öğe üzerine inşa edilir. Bass sesleri, kick ve snare gibi tüm soundu belirleyecek zor frekansları en başta halledemezseniz, gerisi geldiğinde işin içinden çıkamazsınız...

4.Uğraştığınız parça size genelde güzel gelecektir. Bu işi yaparken en sık görülen şey ki bu hissiyata ben de sıkça kapılırım:) ,yaptığınız işin ne kadar kötü olduğunu anlayamamanızdır. O kadar çok uğraşırsınız ki parçayla, nasıl duyulduğunu ya da ilk kez dinlendiğinde nasıl hissettirdiğini bilemez hale gelirsiniz.O akorların altına o arpejin ne kadar uyum sağladığına takılır kalır sonra o uyumdan etkilenir ve parçanızı çok beğenmeye başlarsınız.Sürekli kendi kendinize "vay canına çok iyi oldu" deyip durursunuz ama kazın ayağı öyle değildir maalesef...Oysa ki mix ve mastering kurabiyenin tadı ve ambalajıdır. içindeki fındığın şekline takılmanın kimseye faydası olmaz.

Peki ne yapacağız bu hataya düşmemek için?

Öncelikle eğer tabakhane taraflarına yetiştireceğiniz herhangi bir nesne yok ise;) acele etmeyin,sindire sindire gidin...Mutlaka ve mutlaka ara verin, ve bir kaç gün aradan sonra tekrar dinleyip devam edin...

5.Çalışmalarınızı farklı kişilere dinletin.Eleştirilmeye hazır olun,bundan gocunmayın ve mütevazi olun.Sizin kulağınızın algısı ile başkalarının ki çok farklıdır ve bu doğaldır.İşte bu site gibi siteler zaten bunun için var.Bizim gibi dinlemekten ve yorumlamaktan son derece zevk alan arkadaşlarınıza dinlettiğinizde mutlaka sizde farklı bir yorum ve tecrübe oluşacaktır.Eğer bunlara katlanamıyorsanız lütfen kimseyi uğraştırmayın, evde kendi kendinize dinleyip mutlu olun...

Hugh Grant ve Drew Barrymore'un başrolünü oynadığı "music and lyrics" filminde, çaptan düşmüş bir pop sanatçısının evine çiçek sulamaya gelen fakat sonradan yetenekli bir söz yazarı ortaya çıkan kız ile tanışması ile başlayan hikaye konu edilir. Ve en güzel sahnelerden birisi; onların beste çalışmalarını resepsiyondaki kapıcıya dinleterek fikir almalarıydı sanırım...

Bunu önlemenin bir başka yolu da , parçanızı yaparken, bittiğinde benzemesini istediğiniz bir tarzda orjinal bir parçayla sürekli kıyaslayarak yapmaktır. Mixini çok beğendiğiniz bir çalışmayı tekrar tekrar dinleyin.Farkedebildiğiniz her detayı ki bu işe girmiş iseniz kulağınız farkedebilecek seviyede olmalıdır, hafızanıza adeta kazıyın.Kendi miksinizi benzetmeye çalışın ve sürekli kıyas yapın...Önemli olan tüm enstrumanlar arasında bir ahenk yaratmaktır. Bir enstrumanın sizin özel bir çabanız yok ise şayet kendi kendine ön plana çıkması benim çok fazla arzuladığım bir durum değil. Enstrumanlar tane tane ve yerinde olmalıdır. Kendinizi sahne karşısında bir orkestrayı dinleyen bir dinleyici olarak hayal edin. Hangi sesi kulağınız nereden algılıyor bunu düşünün...Sağa yada sola panlayacağınız bir vokal,ritm gitar tüm havayı değiştirebilir yada mahvedebilir...Ses dengeleri, dinamiği, yüksekliği ve tonları üzerine bu manada kafa yorun...

Bir keresinde çalışmasını paylaşan birine şöyle bir yorum yazdığımı hatırlıyorum;

Soru: "Abi sence de vokal solistin çok fazla önüne çıkmamış mı?
Cevap:"Evet çünkü vokal de şan kadar güzel"


6.Çalışmanızı farklı farklı yerlerde dinleyin.Evde, arabada, komşunun cd playerında, işyerindeki mp3 çalar da gibi...Önemli olanın sizi dinleyecek kişilerin duyumuna ulaşabilemek olduğunu unutmayın...

7.Çoğumuz parçalarda sanal enstrumanlar kullanırız. Öncelikle asla ve asla sanal bir enstrumanın aslının yerini tutabileceği gibi garip bir hisse kapılmayın.Özellikle akustik çalgılarla olan birlikteliğinize mutlaka devam edin, enstrumanistliğinizi köreltmeyin. Şahsen iyi çalışmaların iyi enstruman çalan kişilerin elinden çıkabileceğini düşünüyorum.

8.Miksinizi yaparken macera aramayın.Eğer çok fazla bilgi sahibi değilseniz enstrumanların duyum frekansları ile oynamak sizi felakete götürebilir...Presetler bunun için var.Birileri sizlerin yerine düşünmüş buna zaten...Boğuşmaya gerek yok.Presetden yola çıkaracak da gayet güzel bir duyum elde edebilirsiniz...

Akılma ilk gelenler bunlar, buyrun devam edelim...

Ch.

[Cho®dSolo]

arkadaşlarımızın görüşlerini bekliyorum...:type:

Ch.

[kuvayi]

Açıklamaların bir çok kişi için değerli olmalı Bahadır.
Katılıyorum sana.

Bendeniz de minik bir katkı olması açısından bir şeyler yazmak istedim.
Önce çok basit yazacağım, çünkü henüz yolun başındayım.
Önce her ne olursa olsun disiplin.
Sonra bilgi edinme ve sabır.

Teknik donanımımız neye elverişli ise; şimdilik bence ona uygun hareket edilmeli.
Sonrasında elbette imkanlarımız dahilinde değişik donanımlara sahip oldukça daha farklı performanslara imza atabiliriz.

[Cho®dSolo]

Önce kendi kulağıma küpe olmalı...:islik:

Ch.

[enym]

Bu işte benim yaptığım en büyük hata, daha doğrusu tembellik, bir parçayı miks yaparken tüm seviyeleri genel parça akışına göre bir defa ayarlamaktayım. Ama işin doğrusu parçanın akışına göre her kanalın seviyesinin otomasyonla teker teker ayarlanması bence..
Lİmiter kullanmak ise her zaman için kalite kaybı demektir, bunun ancak koruma amaçlı olması gerekli, diye düşünüyorum..
Parçanın mutlaka bir yerlerinde bazı enstrümanların öne çıkması, bazı yerlerinde geri planda kalması gerekmektedir. Özellikle biz genelde midi dataları ile çalıştığımız için velosty değerlerini fazla kontrol edemiyoruz.. Ama örnek olarak bir string sesinin 2-3 tempo devam ettiği bir yerde seviyesinin değişmesi gereken bazı yerler olacaktır, sönmesi, parlaması gereken yerler olacaktır.
Bu iş aslında neredeyse parçayı ortaya çıkartmak ve icra etmek kadar önemli..
Yoksa parça farkında olmadan sıkıcı hale geliyor..

[Tanerongunyzb]

Sözlerine tamamıyla katılıyorum bahadır , bence bu şifrelemek gerekirse Mix&Mastering= Sabır (Bilgi + Tecrübe+ Sadelik + Konsantrasyon+iyi ekipman+dinleyici tavsiyesi)

[Cho®dSolo]

sorular üzerine konu güncel...
arkadaşların da katılımlarıyla tabii...

Ch.

[MoNoTeist]

[QUOTE=ChordSolo;5833]sorular üzerine konu güncel...
arkadaşların da katılımlarıyla tabii...
Ch.[/QUOTE]

Konuya mesaj yazılmayalı 1,5 sene olmuş. Çok önemli bir konu olması sebebiyle bence yeniden ateşlenmeli diye düşünüyorum.

ChordSolo'nun söylediği tüm maddelere katılmamak mümkün değil.. Ben daha önceden çok daha amatör şekilde kayıt işiyle ilgileniyordum. Yapabildiğim sadece Reverb verebilmekti. Bu nedenle enstrümanların kaydedilmesi, şanın eklenmesi vs derken bir günde projemi bitirip rafa kaldırıyordum. İlk etapta çok beğendiğim ve "bu sefer şahane oldu" düşüncesine kapıldığım için de tüm gün, bunu dinliyordum. Hatalarımı görüyordum ama düzeltmek, yeniden aynı şarkıya dönmek açıkcası içimden gelmiyor ve başka bir şarkıya başlıyordum.

Neden böyle olduğunu çooook sonraları bir makalede okudum.. Nedenini uzmanımız, hem kulak doygunluğu, hem de kulak yorgunluğu olarak adlandırıyordu makalesinde..Sürekli olarak aynı medoliyi dinlemek kadar zararlı bir durum yok denebilir. Hele birde bilgi yetersizliği sebebiyle yapmaya çalıştığınız şey olmuyor ise bu sizi deli etmeye yetiyor ve hevesiniz de kaçıyor. Özellikle mix yaparken, bazen 2-3 ölçüyü repeat yapıp dakikalarca dinlemek zorunda kalıyoruz ve farkında olmadan kulağımız bu melodiye doyuyor ve haliyle yoruluyor. Uzmanımız da zaten bu konuda özet olarak şunu söylüyordu.

"Bir proje üstünde çalışırken, projenin tamamlanma tarihini daha başlamadan belirleyin. Örneğin kendinize 1 hafta süre tanıdıysanız, projenizin kaydını, mixini, mastering'ini 1 haftalık zamana yayın. Bu bir hafta içerisinde farklı zamanlarda, farklı yerlerde, farklı müzik setleri, kulaklıklar, hoparlörler ile bolca dinleyin. 1 Hafta sonunda mutlaka bitmiş olsun. Bu, projenizin bittiği anlamına gelmez. Projenize 1 haftanın sonunda ara verin ve bir süre elinizi sürmeyin. Örneğin iki hafta sonra tekrar dinleyin, gerekli gördüğünüz yerlerdeki değişiklikleri yapın, 1 ay sonra yeniden deneyin, değişiklik gerektiren birşey bulduysanız düzeltin. Sonuç olarak 3 ay sonunda dinlediğinizde halen projenizi beğeniyor iseniz, bu proje olmuş ve bitmiş demektir. "

"Uzmanımız" olarak bahsettiği kişiyi tam olarak hatırlayamıyorum. Bu makaleyi okuyalı çok uzun bir zaman oldu ancak, bu iki isimden biri olması gerek. "Doruk Somunkıran" ya da "İlter Kalkancı"

[okidoz]

Değerli [MENTION=1226]degetthe[/MENTION]

Bu yeni bir bilim ve işin içinde sanat yani duyum ve hissiyat olduğu için kesin kathi diye bir durum söz konusu değil, söylediklerimizi söylenilenleri bir buçuk sene değil 15 sene de geçse tekrar tekrar ele alıp tartışabilir doğruyu bulmaya çalışabiliriz-çalışmalıyız da.
çok fazla değişkenler var nasıl bir ortamda ve nasıl ekipmanlarla nasıl bir kurulum düzeninde ve en önemlisi nasıl bir bilgiyle yaptığımız önemli.Amiyane tabirle site sakinlerinin çoğu ev kullanıcısı dolayısıyla ne eğitim altyapımız olabiliyor ( ki bu konuda eğitim alanı az ve olanlar da ne kadar yeterli tartışılır ) ne de yeterli ekipmanımız.Yani düşe kalka, zaten forumun yegane amacı da bu; bu yolda birlikte öğreniyor ve birbirimize yararlı olmaya çalışıyoruz.
Aynı 10 sene evvel başlayan fotoğrafçıların kavgası gibi, "Dijital mi/Film mi( analog )", herkes ahkam keserdi ama bakıyoruz profesyonel ( ticari ) işlerde neredeyse tamamen dijitale dönülmüş noktada.Şimdi ses uzmanları da aynı kavgada kimi plugin' le mix mi olur diyor, kimisi de teknoloji bilgisayarlar ve yazılımların bir yere gelebildiğini ve ciddi kalite yakalanabileceğini savunuyor.Nacizane görüşüm gerekli ekipmanlarla ve tabiki uzman kullanıcıyla mixte büyük başarı sağlanabilir.Master için aynı şeyleri söyleyemiyeceğim, çünkü müzikte masterin fizikteki quantum mekaniği gibi anlaşılması pek mümkün olan bir şey değil, Max Planck diyorki "quantum fiziğini her kim anladım derse bilin ki anlamamıştır".Bizlerin yada dijital kullanıcılarının yaptığı mixli parçayı hacimlendirmekten ibaret.Ha master' da da başarı yakalanamaz mı yakalanabilir ama bir yere kadar bence.
Genel olarak dediğiniz gibi çok çalışmak, ara vermek tekrar tekrar başa dönmek pratik yapmak gerekir...

[kavalcı333]

Emeklerinize sağlik.Benim gibi acemiler icin mukemmel bilgi bunlar.Sabirla ve buyuk bir hevesle okuyoruz.Ben de umarim bir gun tecrubelerimi paylasirim.Ama daha yolun basindayimTekrar tesekkurler.